เป็นอุปกรณ์สำคัญที่ทำหน้าที่ป้องกันการรั่วซึมของของเหลวในระบบปั๊ม โดยทั่วไปซีลปั๊มมีหลากหลายชนิด แต่ชนิดที่พบได้บ่อยในงานอุตสาหกรรม คือ Packing Seal และ Mechanical Seal ซึ่งแต่ละแบบมีคุณสมบัติและลักษณะการใช้งานที่แตกต่างกัน บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักซีลทั้ง 2 ชนิด พร้อมเปรียบเทียบข้อดีข้อเสีย เพื่อให้เลือกใช้งานได้เหมาะสม
ซีลปั๊มมีหลากหลายประเภทให้เลือกใช้งาน แต่การทำงานทั้งหมดอยู่บนหลักการพื้นฐานเดียวกัน ประกอบไปด้วยชิ้นส่วนซีลที่สามารถยืดหยุ่นได้ ซึ่งทำงานอยู่ในส่วนของเพลาและตัวเรือนด้วยชุดวงแหวนอัด (O-Ring) ชิ้นส่วนซีลได้รับการออกแบบให้โค้งงอและสอดคล้องกับรูปร่างของเพลาขณะหมุน สร้างซีลที่แน่นหนาป้องกันการรั่วซึม
ซีลปั๊ม ที่นิยมใช้ภายในปั๊มน้ำ มี 2 ชนิด ดังนี้
แพ็กกิ้งซีล (Packing Seal) : หรือเรียกอีกอย่างว่าปะเก็นเชือก เป็นซีลที่ใช้ในปั๊มวาล์วและอุปกรณ์อื่นๆมักถูกวางไว้ในอุปกรณ์ที่เป็นเพลาหมุนนอกจากนี้ยังช่วยรักษาแรงดันภายในของอุปกรณ์และยังช่วยป้องกันไม่ให้ฝุ่นหรือสิ่งสกปรก หรือสิ่งปนเปื้อนจากภายนอกเข้าสู่ตัวอุปกรณ์ได้ เพราะอาจก่อให้เกิดความเสียหายตามมา โดยทั่วไปซีลจะทำจากวัสดุที่ยืดหยุ่นได้ เช่น ยางหรือสารประกอบสังเคราะห์ เพื่อเพิ่มความทนทาน และยืดอายุการใช้งานของอุปกรณ์ให้มากที่สุด มีการใช้ในอุตสาหกรรมหลากหลายประเภท เช่น อาหาร ยา เคมีภัณฑ์ และสินค้าอุปโภคบริโภค
ปล. ซีลชนิดนี้จะทำงานโดยใช้รูปแบบการบีบอัดรัดเข้ากับแกนเพลา ซึ่งรูปแบบนี้ในกระบวนการทำงานอาจมีของเหลวซึมจากแกนเพลา
แมคคานิคัลซีล (Mechanical Seal) หรือคนนิยมเรียกกันสั้นๆว่า แมคซีล : เป็นอุปกรณ์ที่ช่วยป้องกันการรั่วไหลของของเหลว ก๊าซ หรือวัสดุอื่นๆ โดยทั่วไปจะใช้ในปั๊ม คอมเพรสเซอร์ และอุปกรณ์หมุนอื่นๆ เพื่อปิดช่องว่างระหว่างชิ้นส่วนที่เคลื่อนที่สองชิ้น เช่น เพลาและตัวเรือนปั๊ม แมคคานิคอลซีลมักประกอบด้วยส่วนประกอบหลัก 2 ส่วน ได้แก่ ซีลแบบอยู่กับที่และซีลแบบหมุน ซึ่งสัมผัสกันเพื่อสร้างสิ่งกีดขวางที่ป้องกันการรั่วซึม แมคซีลผลิตสามารถทำจากวัสดุที่หลากหลายได้ เช่น ซิลิคอนคาร์ไบด์ เซรามิก คาร์บอน และสแตนเลส และได้รับการออกแบบให้ทนต่ออุณหภูมิและความดันสูง
หน้าที่หลักของ แพ็กกิ้งซีล
ป้องกันการรั่วของของเหลวหรือก๊าซ
ช่วยอุดช่องว่างระหว่างเพลากับตัวเรือนปั๊ม เพื่อไม่ให้ของเหลวไหลออกมานอกระบบป้องกันสิ่งสกปรกจากภายนอก
ลดความเสี่ยงที่ฝุ่น เศษผง หรือสิ่งแปลกปลอมจะเข้าไปในระบบ และทำให้เพลาหรือแบริ่งสึกหรอควบคุมการรั่วไหลเพื่อหล่อลื่นตัวเอง
ในบางกรณี เช่น ปั๊มแรงดันสูงหรือปั๊มดับเพลิง ซีลจะถูกตั้งให้มี “การรั่วเล็กน้อย” เพื่อให้น้ำทำหน้าที่หล่อลื่นและระบายความร้อนลดแรงเสียดทานระหว่างเพลากับซีล
วัสดุซีลมักผสมสารหล่อลื่น เช่น PTFE, Graphite หรือ Aramid Fiber เพื่อช่วยลดแรงเสียดทานและยืดอายุการใช้งานของเครื่องจักร
วัสดุที่ใช้ผลิตแพ็กกิ้งซีล
แพ็กกิ้งซีลผลิตจากวัสดุหลากหลายชนิด ขึ้นอยู่กับประเภทของของเหลวและอุณหภูมิในการใช้งาน เช่น
กราไฟต์ (Graphite) – ทนความร้อนสูง เหมาะกับงานอุตสาหกรรมทั่วไป
PTFE (เทฟลอน) – ทนสารเคมี เหมาะกับงานเคมี
Aramid Fiber – เหมาะกับงานแรงดันสูงหรือแรงเสียดทานมาก
Carbon Fiber – ใช้ในงานที่ต้องการความทนทานต่อการสึกหรอสูง
สรุปการใช้งานของแพคกิ้งซีล
แพคกิ้งซีล เหมาะสำหรับการใช้งานทั่วไปที่ไม่ต้องการความซีลแน่น 100% หรือมีการรั่วซึมเล็กน้อยได้ เช่น:
ปั๊มน้ำในระบบเกษตรกรรม
ปั๊มน้ำอุตสาหกรรมเบา
ระบบที่มีแรงดันไม่สูง
งานที่เน้นประหยัดต้นทุน และสามารถดูแลรักษาได้ง่าย
เหมาะกับของเหลวทั่วไป เช่น น้ำสะอาด น้ำหล่อเย็น หรือของเหลวที่ไม่กัดกร่อน
หน้าที่หลักของ แมคคานิคัลซีล
ป้องกันการรั่วของของเหลวในระบบปั๊ม
ซีลทำหน้าที่กั้นระหว่างเพลาและตัวเรือน เพื่อไม่ให้ของเหลวภายในรั่วออกภายนอกรักษาแรงดันในระบบให้คงที่
ป้องกันไม่ให้แรงดันตก และช่วยให้ปั๊มทำงานได้เต็มประสิทธิภาพลดแรงเสียดทานและการสึกหรอของเพลา
การสัมผัสของซีลหน้าเรียบช่วยลดการสั่นสะเทือน และยืดอายุการใช้งานของอุปกรณ์ลดการบำรุงรักษาเมื่อเทียบกับแพ็กกิ้งซีล
แมคคานิคัลซีลไม่ต้องคอยปรับแน่นหรืออัดซ้ำบ่อย ทำให้เหมาะกับเครื่องจักรที่ต้องการความต่อเนื่องในการทำงาน
วัสดุที่ใช้ผลิตแมคคานิคัลซีล
ขึ้นอยู่กับชนิดของของเหลว อุณหภูมิ และแรงดัน เช่น
Carbon / Ceramic – เหมาะกับงานทั่วไป
Silicon Carbide / Tungsten Carbide – ใช้ในงานแรงดันสูงหรือของเหลวที่มีสารเคมีรุนแรง
Viton / NBR / EPDM O-Ring – เลือกตามสภาพสารเคมีและอุณหภูมิ
สรุปการใช้งานของแมคคานิคอลซีล (Mechanical Seal)
แมคคานิคอลซีล เหมาะสำหรับงานที่ต้องการความแน่นหนา ป้องกันการรั่วซึมได้เกือบ 100% เช่น:
ปั๊มในอุตสาหกรรมอาหาร เครื่องดื่ม ยา
ระบบสูบของเหลวที่มีแรงดันสูง หรืออุณหภูมิสูง
ปั๊มสารเคมี กรด ด่าง ของเหลวไวไฟ
ระบบบำบัดน้ำเสียที่ต้องการซีลแน่นเพื่อป้องกันกลิ่นหรือของเสียรั่ว
ไม่ว่าจะเลือกใช้ซีลปั๊มชนิดใด สิ่งสำคัญคือต้องเลือกให้เหมาะกับลักษณะของของเหลวและสภาพการใช้งาน เพื่อให้ปั๊มทำงานได้เต็มประสิทธิภาพ และช่วยยืดอายุอุปกรณ์ หากไม่แน่ใจ ควรขอคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญหรือทีมวิศวกร เพื่อความปลอดภัยและความคุ้มค่าในระยะยาว
*หากท่านใดสนใจสินค้าอุตสาหกรรมคุณภาพดี ไม่ว่าจะปั๊ม ซีลปั๊ม และอุปกรณ์อื่น ๆ ทางบริษัท ย่งฮง (ประเทศไทย) จำกัด นำเข้าและจำหน่ายปั๊มน้ำ เครื่องเติมอากาศ และอุปกรณ์ในการบำบัดน้ำเสียที่มีคุณภาพอีกมากมาย พร้อมรับออกแบบ ประกอบ ติดตั้ง และมีอะไหล่พร้อมให้บริการ สามารถติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมในช่องทางด้านล่างได้เลยนะคะ




